Winkelwagen
0
Eeuwenoud vakmanschap
Portugese azulejos staan bekend om hun levendige kleuren, ambachtelijke details en tijdloze uitstraling. Achter elke tegel schuilt een zorgvuldig proces dat al eeuwenlang bijna onveranderd is gebleven. Waar fabrieken tegenwoordig massaproductie draaien, wordt in traditionele ateliers nog steeds elk stuk met de hand gemaakt – en dat zie je terug in de kwaliteit.
Stap 1: de klei – de basis van elke tegel
Alles begint met klei. Portugese ambachtslieden gebruiken meestal lokale kleisoorten die na het bakken stevig blijven, maar toch licht van kleur zijn. De klei wordt gekneed, uitgerold en in mallen gesneden tot het juiste formaat – vaak 14x14 cm, de klassieke maat van een azulejo.
Daarna moeten de tegels volledig drogen. Dit kan meerdere dagen duren, afhankelijk van het weer. Pas daarna gaan ze voor het eerst de oven in voor de zogeheten biscuit-bak.
Stap 2: de biscuit-bak
De eerste bak gebeurt op zo’n 900 tot 1000 graden. Daardoor verandert de zachte klei in een harde, poreuze tegel. Deze “biscuit” vormt de ruwe basis waarop later wordt geglazuurd en geschilderd.
Na deze eerste bak worden de tegels licht geschuurd om oneffenheden te verwijderen – alles met de hand.
Stap 3: glazuren – het canvas voor de kunstenaar
Vervolgens wordt een laag wit of gekleurd glazuur aangebracht. Dit glazuur zorgt voor de glans en dient als ondergrond voor het schilderwerk. Terwijl de tegel nog nat is, wordt hij met pigmenten beschilderd.
De meest gebruikte kleur is kobaltblauw, maar ook groen, geel, bruin en zwart komen veel voor. De pigmenten worden zorgvuldig aangebracht met dunne penselen; elke penseelstreek telt.
Stap 4: handbeschilderen – waar kunst tot leven komt
Hier begint de magie. Ervaren schilders brengen patronen, bloemen of taferelen aan met een vaste hand en veel geduld. Geen enkele tegel is precies hetzelfde – kleine variaties maken het geheel juist levendig en authentiek.
Het atelier waarmee Azulejos Portugal samenwerkt, werkt nog volledig volgens deze traditionele methode. De patronen die daar worden gemaakt, zijn geen moderne kopieën van iets wat er “mooi uitziet”, maar echte Portugese ontwerpen met een historisch en cultureel fundament. Elk motief heeft zijn oorsprong in de eeuwenoude tegelkunst die het land zo typeert.
In sommige ateliers worden complete tableaus van tientallen of honderden tegels gemaakt, waarbij elk stuk perfect moet aansluiten.
Stap 5: de tweede bak
Na het schilderen worden de tegels opnieuw gebakken – dit keer op hogere temperatuur. Tijdens deze tweede bak smelt het glazuur en versmelten de pigmenten met het oppervlak. Het resultaat: een glanzende, slijtvaste tegel die generaties meegaat.
Stap 6: afwerken en sorteren
Na afkoeling worden de tegels gecontroleerd, gesorteerd en eventueel voorzien van een beschermende laag aan de achterkant. Kleine imperfecties worden niet weggewerkt – ze zijn juist het bewijs van echt handwerk.
Handwerk dat blijft
Het maken van azulejos is arbeidsintensief, maar dat is precies wat ze zo bijzonder maakt. Elke tegel vertelt een verhaal van traditie, geduld en vakmanschap.
In een tijd waarin veel wordt geautomatiseerd, blijft dit ambacht een tastbare herinnering aan de Portugese cultuur – en aan de liefde voor detail die van generatie op generatie wordt doorgegeven.
Conclusie
Portugese azulejos zijn het resultaat van een eeuwenoud proces dat kunst en techniek samenbrengt. Van klei tot glazuur, van penseel tot oven: elke stap draagt bij aan het unieke karakter van deze tegels. En dat maakt ze niet alleen mooi om te zien, maar ook bijzonder om te bezitten.
Kleine disclaimer: we kunnen niet elke stap en elk detail in dit blog garanderen, omdat het maakproces per atelier en regio kan verschillen. De beschreven werkwijze geeft een algemeen beeld van het traditionele ambacht.
